Ο φακός επαφής (αναφερόμενος απλά και ως φακός) είναι ένα διορθωτικό, κοσμητικό ή και θεραπευτικό μέσο που χρησιμοποιείται από ανθρώπους με προβλήματα όρασης όπως μυωπία, αστιγματισμό, υπερμετρωπία και πρεσβυωπία. Είναι μια μικρή φακοειδής οφθαλμική πρόθεση, που τοποθετείται πάνω στον κερατοειδή χιτώνα του ματιού. Χρειάζεται το βλεφάρισμα του ματιού ώστε να παίρνει το δάκρυ για να καθαρίζεται και να μη θολώνει αλλά και για να παραμένει στη θέση της.

Οι φακοί επαφής χρησιμοποιούνται συνήθως για την αποφυγή χρήσης γυαλιών. Οι άνθρωποι επιλέγουν να φορούν φακούς επαφής για πολλούς λόγους, συχνά λόγω της εμφάνισής τους και λόγους πρακτικότητας. Σε σύγκριση με τα γυαλιά, οι φακοί επαφής επηρεάζονται λιγότερο από τον υγρό καιρό, δεν δημιουργείται ποτέ ατμός επάνω τους, και παρέχουν ένα ευρύτερο οπτικό πεδίο. Είναι πιο κατάλληλο για τις αθλητικές δραστηριότητες. Επιπλέον, οφθαλμικές παθήσεις όπως ο κερατόκωνος δεν μπορούν να διορθωθούν με ακρίβεια με τα γυαλιά.

Οι φακοί επαφής πλεονεκτούν σε σχέση με τη διόρθωση με γυαλιά οράσεως στο εύρος του οπτικού πεδίου, στην ευκρίνεια της όρασης ιδιαίτερα σε περιπτώσεις υψηλής μυωπίας και στην αποφυγή τραυματισμών σε διάφορα ομαδικά παιχνίδια.

Τον πρώτο φακό επαφής από κρύσταλλο για λόγους έρευνας και όχι για εφαρμογή σε ανθρώπινο μάτι κατασκέυασε το 1508 ο Λεονάρντο ντα Βίντσι ενώ το 1636 ο Καρτέσιος προσπάθησε να κατασκευάσει τον πρώτο κερατοειδικό φακό επαφής αλλά χωρίς επιτυχία. Τελικά το 1801 Τόμας Γιάνγκ κατασκεύασε τον πρώτο φακό επαφής βασισμένος στο μοντέλο του Καρτέσιου για να διορθώσει τη δική του όραση.

Τον 19ο αιώνα εμφανίστηκαν νέες τεχνικές λείανσης των φακών ενώ άρχισε να γίνεται και η εφαρμογή σε άτομα με προβλήματα όρασης. Το 1945 η Αμερικανική Οπτομετρική Ένωση (Optometric Association) αναγνώρισε επίσημα τη χρήση φακών ως μέσο διόρθωσης των διαθλαστικών ανωμαλιών και την καθόρισε ως τμήμα της οπτομετρίας. Το 1949 εμφανίστηκαν οι πρώτοι σκληροί φακοί επαφής, το 1960 οι πρώτοι μαλακοί, ενώ από τη δεκαετία του 1980 εισάγονται οι πρώτοι φακοί ημερήσιας αντικατάστασης, οι διπλοεστιακοί φακοί επαφής και οι έγχρωμοι φακοί.

Ιδιότητες

Σε σχέση με τις ιδιότητες φακών επαφής και τις παθήσεις που αντιμετωπίζουν, υπάρχουν μαλακοί και ημίσκληροι φακοί για μυωπία, υπερμετρωπία και πρεσβυωπία.

Ακόμη, υπάρχουν τορικοί για αστιγματισμό, όπως επίσης και φακοί για κερατοκώνο που μπορεί να είναι ημίσκληροι (το πιο σύνηθες) ή και μαλακοί-ημίσκληροι ταυτόχρονα (όταν είναι μαλακοί γύρω και σκληροί στη μέση βοηθόντας στην άνεση).

Επίσης οι μαλακοί, μπορεί να είναι

• Πολυεστιακοί, για πρεσβυωπία και μυωπία/υπερμετρωπία ταυτόχρονα.
• Πρεσβυωπικοί, για πρεσβυωπία.
• Έγχρωμοι, για αισθητικούς/κοσμητικούς λόγους δηλαδή αλλαγή του χρώματος των ματιών.
• Ελαφρώς έγχρωμοι, που δεν αλλάζουν το χρώμα των ματιών, αλλά εντοπίζονται πιο εύκολα εάν πέσουν και χαθούν.

Βιβλιογραφία

Γεώργιος Κριατσιώτης: «Φακοί επαφής: Η ιστορία και το μέλλον τους», Περισκόπιο της Επιστήμης, Νοέμβριος 1996, σελ. 62